معاد جسمانی

بحث وبلاگ معاد کلمه وبلاگ جسمانی کلمه و قیامت در نظام فلسفی صدرا دو مسئله جدا از هم است.

وبلاگ معاد کلمه وبلاگ جسمانی کلمه ناظر به نحوه بازگشت انسانها در روز قیامت و ورود آنها به صحرای محشر است.
در نگاه صدرا، بر اساس مبانی فلسفی او، بازگشت انسانها، همانطوری است که ادیان و متون مقدس دین اسلام بیان داشته اند؛ یعنی وبلاگ معاد کلمه آنها وبلاگ جسمانی کلمه است و برخلاف نظر برخی دیگر از فلاسفه، صرفا روحانی نیست.در این وبلاگ معاد کلمه ، بدن انسان باز میگردد، هرچند عین همان بدن دنیایی نیست بلکه مثل آن است. این بدن، وبلاگ جسمانی کلمه است، هرچند جسم مثالی دارد (شواهد الربوبیه، ص342-347)

اما بحث قیامت، ناظر به این است که آن زمانی که در متون دینی به عنوان رستاخیز مطرح شده است و توصیفات خاصی از آن شده است(مانند در هم پیچیده شدن آسمان و زمین، فرو ریختن ستارگان و خاموشی خورشید و نفخ صور)، از نظر فلسفی چگونه قابل تبیین است. در این مسئله، جناب صدرا بر اساس تعالیم عرفاء، به تبیین قیامت کبرا پرداخته است.

در این قیامت، همگان بازگشت به خداوند دارند و آیه شریفه«یا ایها الانسان انک کاح الی ربک کدحا فملاقیه»( سوره انشقاق، آیه6) به خوبی نمایان میشود.

در این مسئله، اشاره ای به این نشده است که انسانها و همینطور سایر موجودات مادی، مادیت خود را از دست میدهند و تبدیل به مجرد محض میشوند. بلکه با استفاده از وحدت وجود، بیان میکند که چگونه اموری که متغایر با یکدیگر هستند، با یکدیگر وحدت می یابند و تباینی بین آنها برقرار نیست. برای تقریب به ذهن، او مسئله وحدت نفس با قوایش را مثال میزند. همانطور که قوای نفس با یکدیگر متغایر هستند و جای هر یک در بدن با دیگری فرق دارد و آثار آنها نیز همینطور است، ولی با این وجود، در نفس قرار میگیرند و در آن پخش شده و مندَک و مندَمِج در آن میشوند(شواهد الربوبیه، ص376-377)